Sposób dokonania przelewu wierzytelności przyszłej i jej skutki

Sposób dokonania przelewu wierzytelności przyszłej i jej skutki

Ogólnie rzecz biorąc, ze względu na swój skutek prawny przelew wierzytelności należy do czynności prawnych rozporządzających, ponieważ przenosi prawo podmiotowe jakim jest wierzytelność z jednego podmiotu na inny podmiot – przy czym może przybrać dwojaką postać: 1) umowy o podwójnym skutku oraz, 2) czystej umowy rozporządzającej.¹ W pierwszym wariancie przelew polega na umowie zobowiązującej, wobec realizacji której następuje przeniesienie wierzytelności. Skutek nie musi być wyraźnie w umowie przewidziany albowiem kreuje go norma z art. 510 § 1 KC. Z kolei przelew w drugiej postaci polega na realizacji wyłącznie skutków rozporządzających, choć mimo to pozostaje on wciąż umową, której ważność uzależniona jest od istnienia zobowiązania do dokonania przysporzenia przez przeniesienie wierzytelności (pozostaje umową kauzalną). Umowa przelewu poza tym ma charakter czynności prawnej konsensualnej. Tylko w sytuacji, gdy wierzytelność została stwierdzona pismem, jej przelew powinien być pismem stwierdzony, lecz tylko pod rygorem ad probationem. Do przeniesienia wierzytelności w drodze przelewu zbędna jest zgoda dłużnika.

W odniesieniu do wierzytelności przyszłych znalazło to potwierdzenie w uchwale z 19.9.1997 r. gdzie SN uznał, że przelew wierzytelności przyszłych dostatecznie oznaczonych może nastąpić zarówno w drodze umowy zobowiązująco-rozporządzającej (art. 510 § 1 KC), jak też na mocy umowy czysto zobowiązującej (art. 510 § 2 KC). Najważniejszym wymogiem dla dopuszczalności rozporządzania wierzytelnościami przyszłymi jest oznaczenie dostatecznie szczegółowo w umowie. Chodzi o taką indywidualizację aby w momencie powstania wierzytelności można było stwierdzić,że to ona była przedmiotem przelewu. Potrzebne jest określenie tytułu powstania wierzytelności, oraz wskazania osób wierzyciela i dłużnika. Zdaniem SN, w sytuacji, gdy wierzytelność przyszła została w wystarczający sposób oznaczona w umowie zobowiązującej do jej przeniesienia, nie ma powodów, dla których konieczne byłoby zawieranie przez strony dodatkowego porozumienia o charakterze umowy rozporządzającej. Podsumowując SN stwierdził, że „umowa sprzedaży lub jakakolwiek inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przyszłej, odpowiednio oznaczonej, w zasadzie tę wierzytelność przenosi z chwilą jej powstania”.

Dokonanie przez ubezpieczającego cesji wierzytelności, wynikającej z umowy ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych, nie prowadzi do nabycia tej wierzytelności, jeżeli nie doszło do zdarzenia objętego ryzykiem ubezpieczeniowym. W dacie dokonywania cesji wierzytelności cedenta nie istniała i nie mogła być przedmiotem przelewu. Do chwili wystąpienia tego zdarzenia istnieje co najwyżej ekspektatywa tej wierzytelności, a więc względne prawo tymczasowe. Pełny rozporządzający skutek umowy należy łączyć dopiero z powstaniem wierzytelności po stronie cedenta, a zatem z zajścia wypadku, przewidzianego w umowie ubezpieczenia.²

Uważa się, że niedostateczne oznaczenie wierzytelności przyszłej w umowie spowoduje to, iż wywoła ona co najwyżej skutek zobowiązujący³. Przeniesienie wierzytelności będzie zależne od zawarcia przez strony dodatkowej umowy, w której to nastąpi szczegółowe oznaczenie przedmiotu cesji. Wynika to z faktu, że niemożliwe jest rozporządzanie prawem oznaczonym rodzajowo.

Analiza rozważań SN prowadzi do wniosku, iż wierzytelność przyszła może przejść na nabywcę dopiero z chwilą powstania”. Zatem wierzytelność powstaje najpierw w majątku jej zbywcy, a dopiero później następuje jej przejście do majątku cesjonariusza. Mamy tu do czynienia z nabyciem pochodnym. „Powstaje oczywiście pytanie o sens takiej konstrukcji. Czy rzeczywiście fakt, że dana wierzytelność pozostaje przez fikcyjną sekundę w majątku cedenta, ma jakieś konsekwencje praktyczne? Wydaje się, że tak. W przypadku pochodnego nabycia wierzytelności pojawia się pewne ryzyko, że wierzytelność lub jej ekspektatywa stanie się składnikiem masy upadłościowej zbywcy albo przedmiotem skierowanej przeciwko niemu egzekucji. „⁴ Podnoszone jest również, że wcześniejszemu przejściu wierzytelności na cesjonariusza stoi na przeszkodzie zasada nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habe, zgodnie z którą nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada.

Radca prawny Piotr Bliźniak
LEX GEMINI Kancelaria Radcy Prawnego Żary 
www.lexgemini.pl 

1Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania – Część ogólna, Warszawa 2006, s. 257.

2Wyrok SN z dnia 15 lutego 2006 r., IV CSK 71/05, OSP 2008, nr 4, poz. 42.

3J. P. Naworski w glosie do uchwały SN z 19.9.1997 r., „Radca Prawny” Nr3/1998, s. 92

4http://www.monitorprawniczy.pl/index.php?cid=20&id=1687&mod=m_artykuly

Radca prawny prowadzący własną Kancelarię Radcy Prawnego w Żarach. Radca prawny traktuje klientów z miasta Żary priorytetowo zapewniając nawyższą jakość usług za rozsądną cenę. Prawnik w Żarach profesionalnie doradzi w kwestiach prawnych, a także zapewni kompetentne zastępstwo przed sądem lub organem państwowym czy samorzadowym. Dobry prawnik- Żary i jego mieszkańcy potrzebują fachowej pomocy prawnej pozwalającej zabezpieczyć swoje interesy. Dobry i tani prawnik w Żarach ma swoje biuro przy ul. Okrzei 9, Żary, w budynku przychodni Medyk, nieopodal firmy Rolmasz.. Obsługuje m.in. z nowoczesną formą zajmującą się aranżacja wnętrz i projektowanie  wnętrz przez profesjonalnych architektów we Wrocławiu i Zielonej Górze RT Studio Projektowe.