Uchwała SN z dnia 19 września 1997 r., III CZP 45/97, OSNC 1998, nr 2, poz. 22

Stanowisko Sądu Najwyższego dotyczące przelewu wierzytelności przyszłych.

Przelew wierzytelności przyszłych a orzeczenictwo.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 września 1997 r. formułuje następującą tezę: „Art. 510 § 1 KC znajduje zastosowanie także do umów zobowiązujących do przeniesienia wierzytelności przyszłych".

Sąd uzasadniając uchwałę implikował, że za rządami Kodeksu zobowiązań, a także de lege lata dominuje zapatrywanie dopuszczające przelew wierzytelności przyszłych. Wyróżnił ponadto trzy omówione wcześniej kategorie wierzytelności przyszłych. Stwierdzone zostało, że przelewu nie wyklucza charakter wierzytelności przyszłych, a co do zakresu i zasad przelewu miarodajne powinny być reguły ogólne dotyczące przeniesienia praw.

Szerszemu objaśnieniu poddane zostały w uchwale zagadnienia dotyczące wymagań odpowiedniego oznaczenia przedmiotu przelewu. Stwierdzono, że o ile w umowie wyłącznie zobowiązującej do świadczenia, oznaczenie przedmiotu świadczenia może nastąpić według cech gatunkowych, o tyle w umowie rozporządzającej przedmiot musi być oznaczony indywidualnie. Jak bowiem podkreślił SN, można nabyć wyłącznie indywidualnie oznaczone prawo, a więc daną wierzytelność, daną rzecz itp.

Biorąc pod uwagę, że wierzytelność przyszła może przejść na nabywcę dopiero z momentem powstania, to wymóg ten można uznać za spełniony, wtedy gdy umowa dotycząca przelewu wierzytelności przyszłej zawiera informacje pozwalające na ustalenie, że to właśnie ona była objęta zawartą wcześniej umową. Danymi takimi, wg SN, są określenie tytułu powstania wierzytelności oraz określenie osób wierzyciela i dłużnika.

Sąd Najwyższy bezspornie stwierdził, że cesja wierzytelności przyszłych dostatecznie oznaczonych jest możliwa zarówno w drodze umowy czysto rozporządzającej ( art. 510 § 2 KC ) jak i umowy o podwójnym skutku – zobowiązująco rozporządzającej (510 § 1 KC ). Brak akceptacji dopuszczalności zawarcia umowy przelewu wierzytelności przyszłej o podwójnym skutku, mógłby być jedynie uzasadniony potrzebą oznaczenia przedmiotu przelewu, co przecież miało już miejsce w postanowieniach umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności przyszłej. Konkludując SN stwierdził, iż należy przyjąć, że umowa sprzedaży lub jakakolwiek inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przyszłej, która jest odpowiednio oznaczona, przenosi wierzytelność z chwilą jej powstania.

W swej uchwale Sąd Najwyższy podtrzymuje wykładnię art. 510 KC wyrażoną w piśmiennictwie. Jest bowiem powszechnie przyjęte, że wyrażona w tym przepisie konstrukcja umowy o podwójnym skutku znajdzie także zastosowanie do przelewu wierzytelności przyszłych. Umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przyszłej, jedynie wówczas wywoła skutek rozporządzający, gdy zawiera informacje pozwalające na ustalenie w chwili powstania wierzytelności, że to ona była przedmiotem cesji. Wierzytelności przyszłe muszą być zatem przynajmniej oznaczalne w chwili zawierania umowy przelewu przez określenie tytułu powstania wierzytelności oraz osoby dłużnika i wierzyciela .¹

Pominięta słusznie została dopuszczalność przelewu takich wierzytelności, których powstanie jest w całości sprawą przyszłości, albowiem ciężko w odniesieniu do tej grupy wierzytelności mówić o cesji wierzytelności w rozumieniu art. 509 i nast. KC , „stąd uprawniony wydaje się postulat traktowania umów "zbycia" tego rodzaju wierzytelności przyszłych, np. dla zabezpieczenia kredytu bankowego, jako contractus innominatus. „²

Z aprobatą spotkały się rozważania SN dotyczące dopuszczalności i zasad przenoszenia praw. Obrazuje to jedność reguł rządzących zbywaniem wszystkich praw przyszłych, a co za tym idzie również wierzytelności przyszłych. Kryteria oznaczalności wierzytelności przyszłych sformułowane zostały w odniesieniu do dorobku piśmiennictwa. Doktryna zgodna była również co do wyrażonego w uchwale stanowiska co do dopuszczalności przelewu wierzytelności przyszłych w umowie czysto rozporządzającej a także w umowie o charakterze zobowiązująco-rozporządzającym.

Nie brakuje jednak uwag krytycznych odnośnie uchwały Sądu Najwyższego. J. P Naworski podnosi, że teza uchwały ujęta została zbyt szeroko, co w gruncie rzeczy nie odzwierciedla wniosków sformułowanych w uzasadnieniu. „Brzmienie tezy wysuniętej na czoło uchwały sugeruje, że umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przyszłej wywoła skutek rozporządzający, niezależnie od oznaczenia wierzytelności. Jej sformułowanie odbiega od wniosków w uzasadnieniu, gdzie w ostatnich fragmentach SN stwierdził wyraźnie, że: "... umowa sprzedaży lub jakakolwiek inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przyszłej odpowiednio oznaczonej w zasadzie także tę wierzytelność przenosi z chwilą jej powstania”.³

Nie zostało ponadto zaakcentowane, nie budzące w doktrynie stanowisko, że skutek rozporządzający w postaci przejścia wierzytelności na nabywcę następuje dopiero z chwilą powstania wierzytelności.⁴

Radca prawny Piotr Bliźniak
LEX GEMINI Kancelaria Radcy Prawnego Żary 
www.lexgemini.pl

1A. Szpunar, Przelew na zabezpieczenie, Rej. Nr 11/1995, s. 22-23.

2J. P. Naworski, Przelew powierniczy i skuteczność przelewu ekspektatywy wierzytelności, MoP 1998, nr 5, http://www.monitorprawniczy.pl/index.php?cid=20&id=1362&mod=m_artykuly

3Ibidem

4K. Zawada, Umowy przenoszące wierzytelności, Rej. Nr 1/1992, s. 23.

Radca prawny prowadzący własną Kancelarię Radcy Prawnego w Żarach. Radca prawny traktuje klientów z miasta Żary priorytetowo zapewniając nawyższą jakość usług za rozsądną cenę. Prawnik w Żarach profesionalnie doradzi w kwestiach prawnych, a także zapewni kompetentne zastępstwo przed sądem lub organem państwowym czy samorzadowym. Dobry prawnik- Żary i jego mieszkańcy potrzebują fachowej pomocy prawnej pozwalającej zabezpieczyć swoje interesy. Dobry i tani prawnik w Żarach ma swoje biuro przy ul. Okrzei 9, Żary, w budynku przychodni Medyk, nieopodal firmy Rolmasz.. Obsługuje m.in. z nowoczesną formą zajmującą się aranżacja wnętrz i projektowanie  wnętrz przez profesjonalnych architektów we Wrocławiu i Zielonej Górze RT Studio Projektowe.

Wierzytelności przyszłe

Dopuszczalność przelewu wierzytelności przyszłych.

Możliwość obroty wierzytelnościami przyszłymi.

We współczesnych ustawodawstwach przelew wierzytelności przyszłych uznaje się co do zasady za dopuszczalny, mimo że przy formułowaniu obowiązujących w tych ustawodawstwach przepisów na względzie miano na ogół przelew wierzytelności istniejących. W Niemczech dla uzasadnienia dopuszczalności przelewu wierzytelności przyszłych odwołano się do § 185 KC niem., we Francji do art. 1130 KC franc., w Austrii do § 939 KC austr. Dopuszczalność przelewu wierzytelności przyszłych uznają też konwencje międzynarodowe. Artykuł 8 Konwencji Narodów Zjednoczonych o przelewie w handlu międzynarodowym dopuszcza przelew wierzytelności przyszłych (art. 5), artykuł 5 Konwencji UNIDROIT o faktoringu międzynarodowym uznaje skuteczność przelewu wierzytelności przyszłych w stosunku między stronami umowy faktoringu. Dopuszcza przelew wierzytelności przyszłych również art 11:102 ust. 1 Zasad Europejskiego Prawa Umów oraz art. 9.1.4. Zasad międzynarodowych umów handlowych UNIDROIT z 2005 r.

Dopuszczalność przelewu wierzytelności przyszłych podobnie jak samo pojęcie nie została uregulowana w przepisach Kodeksu cywilnego, bez wątpliwości pozostaje natomiast możliwość przelewu wierzytelności przyszłej – co stwierdzone zostało orzeczeniem SN z dnia 19 września 1997. Za przyjęciem takiego stanowiska stoi również doktryna, uzasadniając ten pogląd argumentami normatywnymi a także odwołując się do racji gospodarczych.

Możliwość obrotu wierzytelnościami przyszłymi była wprost wyrażona pod rządami Kodeksu zobowiązań w art. 295, który stanowił, że przedmiotem sprzedaży mogą być także prawa mające powstać w przyszłości.

Za dopuszczalnością przelewu wierzytelnościami przyszłymi przemawia ogólna zasada, iż instytucją przelewu objęte mogą być wszystkie zbywalne wierzytelności.¹ Za przyjęciem tej tezy stoi fakt, iż przepisy Kodeksu cywilnego nie zawierają żadnych ograniczeń co do zaaplikowania omawianej zasady w stosunku do przyszłych wierzytelności.

Dopuszczalność obrotu omawianymi wierzytelnościami wywieść można z analizy poszczególnych przepisów prawnych. Zgodnie z treścią art. 306 §2 KC możliwe jest ustanowienie zastawu w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej. Normy z przepisów art. 323 i 324 KC dopuszczają natomiast przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem, a zatem również i przyszłej.

Biorąc pod uwagę aspekty gospodarcze, przelew na zabezpieczenie nie odgrywałby istotnej roli w obrocie, gdyby jego przedmiotem objęte nie mogły być wierzytelności przyszłe. Dla przykładu powołać można stosunki kredytowe, gdzie często wierzytelności kredytobiorcy przysługujące mu w chwili podpisania umowy kredytowej nie stanowią dla banku udzielającego kredytu dostatecznego źródła zabezpieczenia i dla rozszerzenia kręgi wierzytelności stanowiących przedmiot zabezpieczenia atrakcyjne stają się wierzytelności przyszłe. Przelew na zabezpieczenie nie pełniłby w obrocie znaczącej roli, gdyby jego przedmiotem nie mogły zostać wierzytelności przyszłe, to jest takie, które w chwili ich przeniesienia nie istnieją, a mają dopiero powstać w przyszłości.

Jako podstawę dopuszczalności niektórzy autorzy wymieniają przepis art. 555 KC, odnoszony w literaturze i orzecznictwie do sprzedaży praw istniejących i przyszłych.²

Niemniej jednak uznanie dopuszczalności przelewu wierzytelności przyszłych nie jest równoznaczne ze stwierdzeniem, że nie istnieją w tym zakresie żadne ograniczenia. Jak słusznie podnosi SN, „w kwestii zakresu i zasad przelewu wierzytelności przyszłych miarodajne powinny być ogólne reguły dotyczące przelewu wierzytelności, a nawet szerzej - przeniesienia praw”. To w jakim stopniu dopuszcza się przelew wierzytelności przyszłych, w największej mierze zależeć będzie od stopnia szczegółowości oznaczenie wierzytelności przyszłej mającej być przedmiotem obrotu. Wynika to z założenia, że przedmiot rozporządzenia musi być oznaczony indywidualnie. W uchwale z 19.9.1997 r. SN stwierdził, że umowa przelewu wierzytelności przyszłej powinna zawierać „dane pozwalające ustalić w chwili zaistnienia określonej wierzytelności, iż to właśnie ona była objęta zawartą wcześniej umową”. W przekonaniu SN „nie powinno budzić wątpliwości, iż takimi danymi są określenie tytułu powstania wierzytelności oraz osoby dłużnika i wierzyciela”.

Stwierdzić należy, że w umowie przelewu wierzytelności przyszłej powinno oznaczyć co najmniej stosunek, z którego na powstać przenoszona wierzytelność w przyszłości oraz wskazać osobę przyszłego dłużnika. Nie jest wymagane natomiast, aby stosunek, z którego ma powstać przyszła wierzytelność istniała już w momencie zawarcia umowy przelewu.³

Rodzi się pytanie czy wszystkie rodzaje wierzytelności przyszłych mogą stanowić przedmiot przelewu. Wydaje się, że za dopuszczalny należy uznać przelew wierzytelności warunkowych, wierzytelności terminowych, oraz tych u podłoża których leży częściowo zrealizowany stan faktyczny. Tu bowiem znany jest stosunek prawny, z którego wyłonić ma się w przyszłości wierzytelność (podstawa prawna), a także osoba wspólnika. W stosunku do tych wierzytelności przyszłych, których powstanie jest w całości sprawą przyszłości powstaje problem, albowiem dotyczą one jedynie określonych sytuacji faktycznych, w których nie istnieje żadna sytuacja prawna implikująca, że w przyszłości powstanie wierzytelność. Brak zatem możliwości określenia osoby dłużnika, jak również podstawy prawnej.

Radca prawny Piotr Bliźniak
LEX GEMINI Kancelaria Radcy Prawnego Żary 
www.lexgemini.pl

1E. Łętowska, System prawa cywilnego, Zobowiązania część ogólna, Warszawa 1974, t. III, cz.1, s. 903

2H. Ciepła [w:] Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania. Tom 1, Warszawa 2009, s. 797.

3P. Grabowski, Przelew wierzytelności przyszłych, MoP 2000, nr 9, http://www.monitorprawniczy.pl/index.php?cid=20&id=1687&mod=m_artykuly

Radca prawny prowadzący własną Kancelarię Radcy Prawnego w Żarach. Radca prawny traktuje klientów z miasta Żary priorytetowo zapewniając nawyższą jakość usług za rozsądną cenę. Prawnik w Żarach profesionalnie doradzi w kwestiach prawnych, a także zapewni kompetentne zastępstwo przed sądem lub organem państwowym czy samorzadowym. Dobry prawnik- Żary i jego mieszkańcy potrzebują fachowej pomocy prawnej pozwalającej zabezpieczyć swoje interesy. Dobry i tani prawnik w Żarach ma swoje biuro przy ul. Okrzei 9, Żary, w budynku przychodni Medyk, nieopodal firmy Rolmasz.. Obsługuje m.in. z nowoczesną formą zajmującą się aranżacja wnętrz i projektowanie  wnętrz przez profesjonalnych architektów we Wrocławiu i Zielonej Górze RT Studio Projektowe.

Szkoda wyrządzona przez pojazd wchodzący w skład przedsiębiorstwa - rozważania na temat podstawy prawnej.

 Szkoda wyrządzona przez maszynę budowlaną - jaka jest podstawa dochodzenia roszczeń odszkodowawczych?

Kolizje drogowe i wypadki komunikacyjne stały się codziennością. Kierowcy mają świadomość, iż w razie zdarzenia powodującego szkodę ubezpieczyciel sprawcy wypłaci należne odszkodowanie pozwalając na zrekompensowanie strat. Zdarzają się jednak nietypowe sytuację gdy pojazdem sprawcą jest maszyna używana w obrębie pasa drogowego np. roboty budowlane. Powstaje wówczas spór kto powinien wypłacić odszkodowanie za powstałe straty - czy Towarzystwo Ubezpieczeniowe ubezpieczające pojazd czy Towarzystwo ubezpieczające przedsiębiorstwo, w skład którego wchodzi maszyna. Powstaje również pytanie od podstawę roszczeń - to natomiast pozwala ubezpieczycielom na przedłużenie bądź nawet na odmawianie likwidacji szkody.

Kwestia odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez mechaniczny środek komunikacji wchodzący w skład przedsiębiorstwa lub zakładu wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody może wydawać się kłopotliwa, jednakże analiza obowiązujących przepisów, zwłaszcza przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, a także sięgnięcie po ratio legis ustawy rozprasza wszelkie wątpliwości. Trafnym jest rozumowania, iż jeżeli działalność przedsiębiorstwa związana jest ściśle z używaniem mechanicznych środków komunikacji, czyli istotą działalności (funkcją) jest przykładowo transport, spedycja, komunikacja samochodowa, to należy uznać, że odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej przez mechaniczny środek komunikacji, będący częścią składową tego przedsiębiorstwa, oparta będzie na zasadzie określonej w art. 435 § 1KC. Poszczególne pojazdy mechaniczne nie odgrywają bowiem samodzielnej roli, lecz są elementami składowymi przedsiębiorstwa poruszanego za pomocą sił przyrody. Jeżeli natomiast szkoda zostanie wyrządzona ruchem mechanicznego środka komunikacji będącego w posiadaniu przedsiębiorstwa lub zakładu, który w ramach swej działalności jedynie akcesoryjnie posługuje się mechanicznymi środkami komunikacji, to odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną ruchem tego środka komunikacji znajdzie swoją podstawę w art. 436 KC, a co za tym idzie również w przepisie art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Przyjęcie innego rozumowania prowadziłoby do nielogicznego wniosku, iż wyrządzenie szkody przez kierowcę jakiegokolwiek pojazdu mechanicznego używanego do prowadzenia działalności gospodarczej zwalniałoby zakład ubezpieczeń z obowiązkowej odpowiedzialności cywilnej za szkody przez niego wyrządzone. Stoi to w sprzeczności z ustawą, która wyraźnie stanowi odpowiedzialność cywilną za szkody wyrządzone ruchem pojazdu. Ustawa nie przewiduje odstępstw w tym zakresie ze względu na to czy pojazd mechaniczny objęty obowiązkowym ubezpieczeniem jest składnikiem przedsiębiorstwa.

Dla przyjęcia przepisu art. 435 KC jako podstawy odpowiedzialności wykorzystanie sił przyrody musi być dla przedsiębiorstwa czy zakładu warunkiem jego podstawowej działalności, a nie tylko być do tego pomocne. Tam zatem, gdzie nie chodzi o uruchomienie dużych mocy elementarnych, nie można mówić o szczególnym niebezpieczeństwie, które leżało u podstaw wprowadzenia odpowiedzialności na zasadzie przepisu art. 435 KC (podobnie Sąd Najwyższy w szeregu orzeczeń: w wyroku z 21.01.1974 r. I CR 762/73, w uchwale z dnia 12.07.1977 r., IV CR 216/77, wyroku z dnia 15.02.2008 r. I CSK 376/07). 

Radca prawny Piotr Bliźniak
LEX GEMINI Kancelaria Radcy Prawnego Żary
www.lexgemini.pl

Radca prawny prowadzący własną Kancelarię Radcy Prawnego w Żarach. Radca prawny traktuje klientów z miasta Żary priorytetowo zapewniając nawyższą jakość usług za rozsądną cenę. Prawnik w Żarach profesionalnie doradzi w kwestiach prawnych, a także zapewni kompetentne zastępstwo przed sądem lub organem państwowym czy samorzadowym. Dobry prawnik- Żary i jego mieszkańcy potrzebują fachowej pomocy prawnej pozwalającej zabezpieczyć swoje interesy. Dobry i tani prawnik w Żarach ma swoje biuro przy ul. Okrzei 9, Żary, w budynku przychodni Medyk, nieopodal firmy Rolmasz.. Obsługuje m.in. z nowoczesną formą zajmującą się aranżacja wnętrz i projektowanie  wnętrz przez profesjonalnych architektów we Wrocławiu i Zielonej Górze RT Studio Projektowe.

Renta rodzinna - świadczenie z datą wsteczą od złożenia wniosku przez uprawnionego

Renta rodzinna -  czy możliwe jest otrzymanie świadczenia za okres poprzedzający złożenie wniosku o wypłatę renty jeśli niemożność złożenia takiego wniosku była spowodowana okolicznościami, za które uprawniony nie ponosi odpowiedzialności?

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiezceń Społecznych świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem. W razie zgłoszenia wniosku o rentę rodzinną w miesiącu przypadającym bezpośrednio po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, rentę rodzinną wypłaca się od dnia śmierci, nie wcześniej jednak niż od dnia spełnienia warunków do renty przez uprawnionych członków rodziny.

Bywają jednakże przypadki, gdy pomimo spełnienia warunków do renty przez uprawnionych członków rodziny nie mogą oni skutecznie zgłosić odpowiedniego wniosku ze względu np. na nieustalenie ojcostwa, nierozstrzygnięcie sprawy o uznanie za zmarłego itp. Pomimo surowego literalnego brzmienia ustawy możliwym jest dochodzenie świadczeń za okres pomiędzy złożeniem wniosku a spełnieniem warunków przez członków rodziny. Każda taka sytuacja musi być zbadana pod kątem wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności. Sąd Najwyższy wypowiedział się w niektórych z takich spraw.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2006 r. w sprawie prowadzonej pod sygn. akt: I UK 117/06 dotyczył uprawnienia do renty rodzinnej po matce małoletnich, których ojciec został tymczasowo zatrzymany i nie dochował należytej staranności w złożeniu odpowiednio szybko wniosku o wypłatę świadczenia w imieniu swoich dzieci. Należytą staranność starała się dochować ciotka małoletnich, która ubiegała się o ustanowienie jej opiekunem prawnym małoletnich i w najkrótszym możliwym terminie po ustanowieniu jej opiekunem złożyła wniosek o przyznanie renty rodzinnej z datą wsteczną.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku wskazał na nadzwyczajną sytuację faktyczną i prawną uprawnionych do świadczenia, zwłaszcza na wpływ toczącego się postępowania o pozbawieniu władzy rodzicielskiej i postępowania dotyczącego ustanowienia opieki na możliwość złożenia skutecznego wniosku o wypłatę renty rodzinnej. Zdaniem Sądu Najwyższego w omawianej sprawie koniecznym, w toku postępowania pierwszo- i drugoinstancyjnego, było badanie czy małoletni mają obiektywną możliwość złożenia w odpowiednim terminie wniosku o wypłatę, zbadanie czy przedstawiciel ustawowy dochowuje staranności, kto sprawuje faktyczną opiekę, dlaczego nie złożono wniosku po zaktualizowaniu się uprawnienia do wypłaty świadczenia itp. Sąd Najwyższy wskazał: „badając cel, jaki przyświecał ustawodawcy przy formułowaniu zasady, że świadczenia wypłaca się od miesiąca, w którym zgłoszony został wniosek o świadczenie (art. 129 ust. 1 in fine oraz ust. 2 ustawy), należy stwierdzić, że decydującą rolę przypisano woli uprawnionego, który - mimo spełnienia przesłanek do otrzymania prawa do świadczenia - nie musi z tego prawa korzystać od chwili spełnienia przesłanek do otrzymania świadczenia. Konsekwencją autonomii woli uprawnionego jest to, że chwila wyrażenia przez niego na zewnątrz (w stosunku do organu rentowego) zamiaru pobierania świadczenia determinuje powstanie obowiązku jego wypłaty. W odniesieniu do sytuacji małoletnich uprawnionych, którzy nie mając zdolności do czynności prawnych nie mogą samodzielnie realizować swoich uprawnień przez ujawnienie na zewnątrz woli otrzymania świadczenia, argumenty celowościowe, które przemawiają za podjęciem wypłaty świadczeń dopiero od miesiąca zgłoszenia wniosku, nie znajdują nawet odpowiedniego zastosowania”. Sąd Najwyższy wydobył zatem z przepisów ustawy FUS konieczność uwzględniania nadzwyczajnych sytuacji, które wpływają na możliwość złożenia wniosku o wypłatę świadczenia i które nie mogą być przezwyciężone przez uprawnionych do świadczenia, dopuszczając tym samym celowościową wykładnię przepisu art. 129 ustawy FUS.

Zasada, wyprowadzona z literalnego brzmienia przepisu art. 129 ust. 1 ustawy FUS, że wypłatę świadczenia uruchamia dopiero wniosek o to świadczenie - bez możliwości wypłacenia świadczenia za okres wsteczny - powinna podlegać modyfikacji w sytuacjach uzasadniających tę modyfikację i przy zastosowaniu także innych reguł interpretacyjnych. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 11 maja 2006 r. w sprawie prowadzonej pod sygn. akt I UK 320/00, stwierdzając, że „przy dokonywaniu wykładni tego przepisu należy mieć w szczególności na uwadze cel renty rodzinnej, który zmierza do zapewnienia środków utrzymania uprawnionym. Świadczenie to jest związane z ryzykiem śmierci osoby, która łożyła na utrzymanie osób uprawnionych do renty rodzinnej. Pozbawienie prawa do tego świadczenia (jego wypłaty) na skutek obiektywnych okoliczności, na które uprawniony nie ma i nie może mieć wpływu - mimo wystąpienia tego ryzyka - sprzeciwia się założonemu przez ustawodawcę celowi przedmiotowej regulacji. Dodatkowo wskazać należy na treść art. 129 ust. 2 ustawy, zgodnie z którym w razie zgłoszenia wniosku o rentę rodzinną w miesiącu przypadającym bezpośrednio po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, rentę rodzinną wypłaca się od dnia śmierci, nie wcześniej jednak niż od dnia spełnienia warunków do renty przez uprawnionych członków rodziny. Przepis ten potwierdza wagę, jaką ustawodawca przykłada do celu, jakiemu ma służyć renta rodzinna (celem tym jest zapewnienie środków utrzymania uprawnionym) już od dnia śmierci ubezpieczonego, emeryta lub rencisty).”

Podobnie w wyroku z dnia 10 lutego 2012 r. II UK 146/11, dotyczącym wypłaty renty rodzinnej po ojcu zaginionym w trakcie rejsu na Bałtyku, którego datę śmierci ustalono w postępowaniu o uznaniu za zamarłego, Sąd Najwyższy stwierdził, iż , występują jednak szczególne okoliczności, które mogą skutecznie podważyć tak rozumianą zasadę, wynikającą z dosłownego brzmienia art. 129 ust. 1 ustawy i nieprzewidującą możliwości wypłacenia świadczenia za okres wsteczny. Reguła ta powinna podlegać modyfikacji w sytuacjach tę modyfikację uzasadniających i przy zastosowaniu także innych reguł interpretacyjnych, w tym zwłaszcza uwzględniając cel renty rodzinnej i potrzebę zapewnienia środków utrzymania uprawnionym Mimo tego potwierdzenia - przy dosłownej interpretacji art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej - wnioskodawca bez swojej winy, byłby pozbawiony możliwości zrealizowania należnego mu z mocy prawa świadczenia za okres wsteczny, gdy się weźmie pod uwagę datę wniosku, który nie mógł być wcześniej złożony. Tak więc, nie mając żadnego wpływu na swoją sytuację prawną i faktyczną nie mógł otrzymać środków utrzymania, które zapewniłaby renta rodzinna”. 

Wszystkie powyższe postępowania, zawierały w sobie wspólny mianownik: postępowania sądowe uniemożliwiały obiektywne złożenie wniosków o wypłatę świadczeń od chwili śmierci ubezpieczonych. Przeszkodą były postępowanie o ustanowienie opieki oraz postępowanie o uznaniu za zmarłego – w pierwszym wypadku opiekun mógł złożyć wniosek dopiero z chwilą powołania opieki, w drugim wypadku uprawniony do renty rodzinnej mógł złożyć wniosek dopiero po zakończeniu postępowania o uznaniu za zmarłego bowiem ono potwierdzało śmierć i chwilę śmierci. Brak prawomocnych rozstrzygnięć w ww. sprawach był przeszkodą, której uprawnieni nie mogli w świetle prawa przezwyciężyć, co uniemożliwiało im złożenie wniosków o świadczenie w odpowiednich terminach. Sąd Najwyższy uznawał za każdym razem, iż stanowi to uzasadnioną przyczynę odstąpienia od dosłownego brzmienia przepisów, co umożliwiało wypłatę świadczeń za okres poprzedzający złożenie stosownego wniosku.

Radca prawny Piotr Bliźniak
LEX GEMINI Kancelaria Radcy Prawnego Żary  
www.lexgemini.pl 

Radca prawny prowadzący własną Kancelarię Radcy Prawnego w Żarach. Radca prawny traktuje klientów z miasta Żary priorytetowo zapewniając nawyższą jakość usług za rozsądną cenę. Prawnik w Żarach profesionalnie doradzi w kwestiach prawnych, a także zapewni kompetentne zastępstwo przed sądem lub organem państwowym czy samorzadowym. Dobry prawnik- Żary i jego mieszkańcy potrzebują fachowej pomocy prawnej pozwalającej zabezpieczyć swoje interesy. Dobry i tani prawnik w Żarach ma swoje biuro przy ul. Okrzei 9, Żary, w budynku przychodni Medyk, nieopodal firmy Rolmasz.. Obsługuje m.in. z nowoczesną formą zajmującą się aranżacja wnętrz i projektowanie  wnętrz przez profesjonalnych architektów we Wrocławiu i Zielonej Górze RT Studio Projektowe.