Urządzenia przesyłowe a odszkodowanie

Właścicielowi nieruchomości nie przysługuje roszczenie o naprawienie szkody z powodu obniżenia wartości gruntu przez stojące tam urządzenia przesyłowe.

Transformacja ustrojowa z początków lat dziewięćdziesiątych restytuowała prawo własności w pełnej jego postaci, przywracając właścicielom prawo do swobodnego korzystania ze swojej własności. Szczególna ochrona przyznana została właścicielom nieruchomości i zgodnie z art. 140 Kodeksu cywilnego w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społecznogospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą. Przyznane zostało skuteczne wobec wszystkich (erga omnes) prawo podmiotowe do korzystania, czerpania pożytków oraz rozporządzania nieruchomością. Przepisy prawa wskazały przestrzenny zakres obowiązywania prawa własności, zgodnie bowiem z art. 143 k.c. własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią. Oznacza to, że właściciel może rozciągać swoje władztwo nad nieruchomością w wymiarze pionowym tzn., że ochrona własności przysługuje również przestrzeni powietrznej zlokalizowanej bezpośrednio nad gruntem. Ma to szczególne znaczenie wobec ciągłego wzrostu zapotrzebowania na elektryczność i inne media i związane z tym nowopowstające urządzenia przesyłowe, często naruszające granice nieruchomości właścicieli.

W związku z prawem własności ustanowiono szereg instytucji umożliwiających ochronę praw z nim związanych. Właściciel jest między innymi uprawniony do żądania od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Ponadto przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. Przepisy kodeksu cywilnego umożliwiają również dochodzenie wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości, jeśli ten kto narusza własność wykonując uprawnienia przysługujące właścicielowi, zostanie o tym fakcie poinformowany lub działa w złej wierze czyli ze świadomością naruszania praw właściciela. Do tej pory nie budziło wątpliwości właściciel jest uprawniony na podstawie art. 224 § 2 w zw. z art. 230 i art. 252 k.c. dochodzić roszczenia odszkodowawczego za pogorszenie rzeczy, którego wysokość odpowiada utracie wartości rynkowej nieruchomości w związku z naruszeniem prawa własności.  

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1969 r., II CR 13/69 (LEX nr 6463), jednym z roszczeń właściciela przewidzianych w art. 224 § 2 i 225 k.c. jest roszczenie o naprawienie szkody za pogorszenie rzeczy. Występuje ono wtedy, gdy działania lub zaniechania posiadacza prowadzą do obniżenia wartości użytkowej lub ekonomicznej rzeczy.

Zapatrywania w tej kwestii zostały w dużej mierze zmodyfikowane przez służebność przesyłu – instytucję prawną wprowadzoną do Kodeksu cywilnego w dniu 3 sierpnia 2008. Zgodnie z tą regulacją nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 tj. linie przesyłowe dostarczające energię, wodę itp., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. W związku ze służebnością właściciel nieruchomości żądać może odpowiedniego wynagrodzenia.

Z poczynionych w uchwale Sądu Najwyższego z 8 września 2011 r., sygn. akt III CZP 43/11  uwag można już wywieść wniosek, że uszczerbek właściciela związany z pogorszeniem nieruchomości tylko w następstwie zbudowania na niej i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych - zgodnie z wolą ustawodawcy – jest rekompensowany świadczeniem, jakie może on uzyskać za obciążenie jego prawa służebnością przesyłu. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności (art. 305² k.c.) powinno równoważyć wszelki uszczerbek związany z trwałym obciążeniem nieruchomości

Powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 8 września 1988 r., III CZP 76/88 (OSNC 1989, nr 11, poz. 182) oraz na podniesione w literaturze głosy, szkoda w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości występuje wtedy, gdy tego rodzaju „obniżka” ma charakter trwały i nieodwracalny. Zatem dla rozstrzygnięcia przedstawionego we wstępie zagadnienia znaczenie miała odpowiedź na pytanie, czy gdy żądanie odszkodowania dotyczy uszczerbku powstałego w następstwie zbudowania oraz eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych, można przyjąć, że ma on charakter trwały i nieodwracalny. Za negatywną odpowiedzią przemawia unormowanie zawarte w art. 305² § 2 k.c., który uprawnia właściciela do wystąpienia z roszczeniem o ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem. Ze względu na wagę roszczenia określonego w tym przepisie, zapewniającego uporządkowanie stanu prawnego nieruchomości, uzasadniony jest wniosek, że należy dać mu pierwszeństwo przed roszczeniem odszkodowawczym z tytułu pogorszenia rzeczy w wyniku zbudowania i normalnej eksploatacji urządzeń przesyłowych.

Nic nie stoi natomiast na przeszkodzie, aby dochodzić naprawienia szkody z powodu pogorszenia rzeczy związanego z nieprawidłowym korzystaniem z niej (np. w wyniku wycieku z nieszczelnego ropociągu doszło do skażenia nieruchomości albo wskutek pożaru wywołanego awarią instalacji elektrycznej zniszczeniu uległy części składowe gruntu: budynek, roślinność itp.). Omawiane roszczenie jest jednym z roszczeń uzupełniających, a zatem pierwszeństwo mają roszczenia, których realizacja prowadzi do powstania prawa skutecznego erga omnes.

Z tych względów właściciel nieruchomości nie może skutecznie dochodzić od nieuprawnionego posiadacza służebności przesyłu naprawienia szkody z powodu obniżenia wartości tej nieruchomości, związanego z normalnym korzystaniem z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści takiej służebności (art. 224 § 2 oraz 225 k.c.). Wystarczające dla ochrony jego praw będzie żądanie ustanowienia przez sąd przymusowego prawa przesyłu, z możliwością domagania się przyznania odpowiedniego wynagrodzenia. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego wynagrodzenie za ustanowienie służebności powinno równoważyć wszelki uszczerbek związany z trwałym obciążeniem nieruchomości.


Radca prawny Piotr Bliźniak
LEX GEMINI Kancelaria Radcy Prawnego Żary 
www.lexgemini.pl 

Radca prawny prowadzący własną Kancelarię Radcy Prawnego w Żarach. Radca prawny traktuje klientów z miasta Żary priorytetowo zapewniając nawyższą jakość usług za rozsądną cenę. Prawnik w Żarach profesionalnie doradzi w kwestiach prawnych, a także zapewni kompetentne zastępstwo przed sądem lub organem państwowym czy samorzadowym. Dobry prawnik- Żary i jego mieszkańcy potrzebują fachowej pomocy prawnej pozwalającej zabezpieczyć swoje interesy. Dobry i tani prawnik w Żarach ma swoje biuro przy ul. Okrzei 9, Żary, w budynku przychodni Medyk, nieopodal firmy Rolmasz.. Obsługuje m.in. z nowoczesną formą zajmującą się aranżacja wnętrz i projektowanie  wnętrz przez profesjonalnych architektów we Wrocławiu i Zielonej Górze RT Studio Projektowe.

BIG - co zrobić z wpisem

Niezasadny wpis danych do KRD - sposoby na odwrócenie negatywnych skutków

I.                    KRD

Popularnie określane przez przedsiębiorców KRD to w rzeczywistości Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej SA. Jest to podmiot prywatny, niezwiązany z administracją rządową, który jako jeden z pierwszych na krajowym rynku stworzył ogólnopolski system wymiany informacji gospodarczych, łączący wszystkie gałęzie gospodarki pod postacią biura informacji gospodarczej.     

Przedmiotem działalności KRD jest przyjmowanie, przechowywanie oraz udostępnianie informacji i danych gospodarczych. W głównej mierze są to dane dotyczące zadłużenia podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Na podstawie wniosku wierzyciel, dłużnik wpisywany jest do internetowej bazy danych, co ma taki skutek że dłużnicy notowani w Krajowym Rejestrze Długów przestają być anonimowi i tracą wiarygodność w kontaktach handlowych. Tym samym niezaspokojeni wierzyciele wywierają wpływ na swoich dłużników, często uniemożliwiając im nawiązywanie dalszych umów gospodarczych, poprzez wykazanie ich zaległości w spłacaniu zobowiązań.

KRD działa pod nadzorem Ministerstwa Gospodarki na podstawie ustawy z dnia 9 kwietnia  2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz. U. Nr 81, poz. 530). Ustawa określa najistotniejsze kwestie związane z tworzeniem i działaniem biura informacji gospodarczej oraz z ujawnianiem, przechowywaniem, aktualizacją i usuwaniem informacji gospodarczych. Ustawa w przepisie art. 11 nakazuje podmiotowi prowadzącemu biuro informacji gospodarczej (BIG) uchwalenie regulaminu precyzującego m.in. rozwiązania organizacyjne, sposoby zabezpieczania danych, sposoby realizacji dostępu do danych oraz formy ujawniania informacji gospodarczych.

Regulamin Zarządzania Danymi Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej S.A. stanowi Załącznik Nr 1 do uchwały Nr 3/2010 Zarządu Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej S.A. z dnia 31 sierpnia 2010 r.

Wspomniane dwa akty prawne są podstawą zarówno działalności jak i podstawą do umieszczania danych gospodarczych w bazie danych, do której dostęp uzyskać może za pośrednictwem Internetu każdy klient KRD. Ustawa oraz regulamin wskazują ponadto precyzyjnie przesłanki, które należy spełnić, aby umieścić w rejestrze informacje o zadłużeniu i w nich należy poszukiwać skutecznych sposobów usunięcia obciążającego dłużnika wpisu.

II.            Wpis i jego usunięcie

A.

Przepisy art. 15 i art. 16 ustawy wskazują jakie okoliczności muszą zajść, aby wierzyciel mógł dokonać wpisu informacji gospodarczych dotyczących dłużnika do rejestru.

W przypadku, gdy dłużnik jest konsumentem ziścić muszą się łącznie następujące przesłanki: zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika będącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 200 złotych oraz są one wymagalne od co najmniej 60 dni, upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi będącemu konsumentem do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika będącego konsumentem, a jeżeli nie wskazał takiego adresu - na adres miejsca zamieszkania, wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.

Wierzyciel może przekazać do biura informacje gospodarcze o zobowiązaniu dłużnika niebędącego konsumentem wyłącznie wówczas, gdy są spełnione łącznie następujące warunki:

zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, w szczególności z tytułu umowy związanej z wykonywaniem działalności gospodarczej, łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika niebędącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 500 złotych oraz są one wymagalne od co najmniej 60 dni oraz upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi niebędącemu konsumentem do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika niebędącego konsumentem, a jeżeli nie wskazał takiego adresu - na adres siedziby dłużnika lub miejsca wykonywania działalności gospodarczej, wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.

B.

W razie zaistnienia powyższych okoliczności i dopełniania wymogów formalnych przez wierzyciela dłużnik nie może skutecznie domaga się wstrzymania lub usunięcia ujawnionych informacji gospodarczych – o ile są one zgodne z rzeczywistością.

Ustawowymi podstawami do usunięcia niezasadnego wpisu do KRS są przepisy art. 29-31 ustawy oraz § 10 regulaminu.

Biorąc pod uwagę przepis art. 29 ustawy w razie

a) częściowego lub całkowitego wykonania zobowiązania albo jego wygaśnięcia,

b) powzięcia przez wierzyciela, wiadomości o odzyskaniu przez osobę uprawnioną utraconego dokumentu, którym posłużyła się osoba nieuprawniona, 

c) powzięcia wiarygodnej informacji, że przekazane informacje gospodarcze są nieprawdziwe,  oraz

d) powzięcia wiarygodnej informacji o zmianie innych informacji gospodarczych przekazanych przez wierzyciela do biura,

wierzyciel jest obowiązany niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia powzięcia tych informacji, wystąpić do biura, któremu przekazał dane o zobowiązaniu lub o posłużeniu się cudzym dokumentem, z żądaniem aktualizacji informacji gospodarczych, przekazując do biura aktualne dane. Co więcej w przypadku stwierdzenia faktu nieistnienia zobowiązania wierzyciel jest obowiązany niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia powzięcia tej informacji, wystąpić do biura, któremu przekazał dane o zobowiązaniu, z żądaniem usunięcia informacji gospodarczych dotyczących tego zobowiązania.

Sankcję za niewywiązywanie się z tego obowiązku zawiera przepis art. 47, który stanowi, iż kto, będąc wierzycielem, w przypadku całkowitego wykonania zobowiązania albo jego wygaśnięcia, lub stwierdzenia faktu nieistnienia zobowiązania, niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni, nie zażądał aktualizacji informacji od biura, któremu przekazał dane o zobowiązaniu lub o posłużeniu się cudzym dokumentem, podlega grzywnie do 30.000 złotych.

Wynika z tego, iż to wierzyciel ma obowiązek żądania aktualizacji danych, a dłużnikowi nie przysługuje bezpośrednio uprawnienie do domagania się zaktualizowania dotyczącego go wpisu. Dłużnik może domagać się tego pośrednio, bowiem zgodnie z art. 30 ustawy na wniosek dłużnika wierzyciel, który przekazał informacje gospodarcze do biura, jest obowiązany do ich uzupełnienia, uaktualnienia, sprostowania lub usunięcia, jeżeli są one niekompletne, nieaktualne, nieprawdziwe lub zostały udostępnione lub są przechowywane z naruszeniem ustawy. Zgodnie z tym zapisem swoimi działaniami dłużnik może motywować wierzyciela, aby ten usunął niezgodnie z rzeczywistością informacje.

Pewną ochronę dłużnika gwarantuje przepis art. 30 ustawy, który nakazuje KRD usunięcie  informacji gospodarczych m. in.:

a) na wniosek wierzyciela, nie później niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku;

b) na podstawie uzasadnionej informacji o nieistnieniu zobowiązania;

c) na podstawie uzasadnionej informacji o wygaśnięciu zobowiązania, jeżeli dane dotyczą dłużnika będącego konsumentem;

d) po upływie 3 lat od ich ostatniej aktualizacji, nie później niż po upływie 10 lat od dnia ich przekazania przez wierzyciela.

Niezasadne dane zostaną zatem usunięte na podstawie powzięcia uzasadnionej informacji o nieistnieniu lub wygaśnięciu zobowiązania. Nic nie stoi na przeszkodzie by taką informacje przedstawił sam dłużnik, wykazując spłatę zobowiązania lub udowadniając, iż nigdy ono nie powstało. Jest to zatem kolejna z możliwości domagania się usunięcia wpisu z rejestru, lecz należy pamiętać, iż zależeć to będzie od uznania biura informacji (KRD), które musi stwierdzić, iż przedstawione dowody dostatecznie uzasadniają usunięcie obciążającego wpisu. Odmowa usunięcia lub brak powzięcia jakichkolwiek działań dotyczących wpisu nie będzie mogła być przez dłużnika w żaden sposób zaskarżana.

Poza powyżej omówionymi sposobami istnieje możliwość sądowego dochodzenia swoich praw. Zgodnie z wspomnianym wcześniej art. 29 ustawy dłużnik w terminie 14 dni od zaistnienia wskazanych w przepisie okoliczności zgłosić musi żądanie aktualizacji lub usunięcia wpisu  – który w oparciu o § 10 regulaminu KRD usuwa na wniosek wierzyciela, nie później niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. Po upływie tego terminu istnieje możliwość wystąpienia do sądu do złożenia, zgodnie z art. 64 Kodeksu cywilnego zastępczego oświadczenia woli, co ma taki skutek, iż prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. Tym samym wyrok sądu wywrze ten sam skutek, co wniosek wierzyciela o aktualizację lub usunięcie informacji gospodarczych.

Podsumowując dłużnik, którego reputacja jest naruszona przez niezasadny wpis do Krajowego Rejestru Długów ma możliwość:

a)      zwrócenia się z wnioskiem do wierzyciela o aktualizację lub usunięcie informacji gospodarczej,

b)      przedstawienia KRD uzasadnionej informacji o niezasadności wpisu lub,

c)       wystąpienia na drogę sądową o wydanie zastępczego oświadczenia woli.

Radca prawny Piotr Bliźniak
LEX GEMINI Kancelaria Radcy Prawnego Żary 
www.lexgemini.pl


Radca prawny prowadzący własną Kancelarię Radcy Prawnego w Żarach. Radca prawny traktuje klientów z miasta Żary priorytetowo zapewniając nawyższą jakość usług za rozsądną cenę. Prawnik w Żarach profesionalnie doradzi w kwestiach prawnych, a także zapewni kompetentne zastępstwo przed sądem lub organem państwowym czy samorzadowym. Dobry prawnik- Żary i jego mieszkańcy potrzebują fachowej pomocy prawnej pozwalającej zabezpieczyć swoje interesy. Dobry i tani prawnik w Żarach ma swoje biuro przy ul. Okrzei 9, Żary, w budynku przychodni Medyk, nieopodal firmy Rolmasz.. Obsługuje m.in. z nowoczesną formą zajmującą się aranżacja wnętrz i projektowanie  wnętrz przez profesjonalnych architektów we Wrocławiu i Zielonej Górze RT Studio Projektowe.