Urządzenia przesyłowe a odszkodowanie

Właścicielowi nieruchomości nie przysługuje roszczenie o naprawienie szkody z powodu obniżenia wartości gruntu przez stojące tam urządzenia przesyłowe.

Transformacja ustrojowa z początków lat dziewięćdziesiątych restytuowała prawo własności w pełnej jego postaci, przywracając właścicielom prawo do swobodnego korzystania ze swojej własności. Szczególna ochrona przyznana została właścicielom nieruchomości i zgodnie z art. 140 Kodeksu cywilnego w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społecznogospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą. Przyznane zostało skuteczne wobec wszystkich (erga omnes) prawo podmiotowe do korzystania, czerpania pożytków oraz rozporządzania nieruchomością. Przepisy prawa wskazały przestrzenny zakres obowiązywania prawa własności, zgodnie bowiem z art. 143 k.c. własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią. Oznacza to, że właściciel może rozciągać swoje władztwo nad nieruchomością w wymiarze pionowym tzn., że ochrona własności przysługuje również przestrzeni powietrznej zlokalizowanej bezpośrednio nad gruntem. Ma to szczególne znaczenie wobec ciągłego wzrostu zapotrzebowania na elektryczność i inne media i związane z tym nowopowstające urządzenia przesyłowe, często naruszające granice nieruchomości właścicieli.

W związku z prawem własności ustanowiono szereg instytucji umożliwiających ochronę praw z nim związanych. Właściciel jest między innymi uprawniony do żądania od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Ponadto przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. Przepisy kodeksu cywilnego umożliwiają również dochodzenie wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości, jeśli ten kto narusza własność wykonując uprawnienia przysługujące właścicielowi, zostanie o tym fakcie poinformowany lub działa w złej wierze czyli ze świadomością naruszania praw właściciela. Do tej pory nie budziło wątpliwości właściciel jest uprawniony na podstawie art. 224 § 2 w zw. z art. 230 i art. 252 k.c. dochodzić roszczenia odszkodowawczego za pogorszenie rzeczy, którego wysokość odpowiada utracie wartości rynkowej nieruchomości w związku z naruszeniem prawa własności.  

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1969 r., II CR 13/69 (LEX nr 6463), jednym z roszczeń właściciela przewidzianych w art. 224 § 2 i 225 k.c. jest roszczenie o naprawienie szkody za pogorszenie rzeczy. Występuje ono wtedy, gdy działania lub zaniechania posiadacza prowadzą do obniżenia wartości użytkowej lub ekonomicznej rzeczy.

Zapatrywania w tej kwestii zostały w dużej mierze zmodyfikowane przez służebność przesyłu – instytucję prawną wprowadzoną do Kodeksu cywilnego w dniu 3 sierpnia 2008. Zgodnie z tą regulacją nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 tj. linie przesyłowe dostarczające energię, wodę itp., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. W związku ze służebnością właściciel nieruchomości żądać może odpowiedniego wynagrodzenia.

Z poczynionych w uchwale Sądu Najwyższego z 8 września 2011 r., sygn. akt III CZP 43/11  uwag można już wywieść wniosek, że uszczerbek właściciela związany z pogorszeniem nieruchomości tylko w następstwie zbudowania na niej i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych - zgodnie z wolą ustawodawcy – jest rekompensowany świadczeniem, jakie może on uzyskać za obciążenie jego prawa służebnością przesyłu. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności (art. 305² k.c.) powinno równoważyć wszelki uszczerbek związany z trwałym obciążeniem nieruchomości

Powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 8 września 1988 r., III CZP 76/88 (OSNC 1989, nr 11, poz. 182) oraz na podniesione w literaturze głosy, szkoda w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości występuje wtedy, gdy tego rodzaju „obniżka” ma charakter trwały i nieodwracalny. Zatem dla rozstrzygnięcia przedstawionego we wstępie zagadnienia znaczenie miała odpowiedź na pytanie, czy gdy żądanie odszkodowania dotyczy uszczerbku powstałego w następstwie zbudowania oraz eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych, można przyjąć, że ma on charakter trwały i nieodwracalny. Za negatywną odpowiedzią przemawia unormowanie zawarte w art. 305² § 2 k.c., który uprawnia właściciela do wystąpienia z roszczeniem o ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem. Ze względu na wagę roszczenia określonego w tym przepisie, zapewniającego uporządkowanie stanu prawnego nieruchomości, uzasadniony jest wniosek, że należy dać mu pierwszeństwo przed roszczeniem odszkodowawczym z tytułu pogorszenia rzeczy w wyniku zbudowania i normalnej eksploatacji urządzeń przesyłowych.

Nic nie stoi natomiast na przeszkodzie, aby dochodzić naprawienia szkody z powodu pogorszenia rzeczy związanego z nieprawidłowym korzystaniem z niej (np. w wyniku wycieku z nieszczelnego ropociągu doszło do skażenia nieruchomości albo wskutek pożaru wywołanego awarią instalacji elektrycznej zniszczeniu uległy części składowe gruntu: budynek, roślinność itp.). Omawiane roszczenie jest jednym z roszczeń uzupełniających, a zatem pierwszeństwo mają roszczenia, których realizacja prowadzi do powstania prawa skutecznego erga omnes.

Z tych względów właściciel nieruchomości nie może skutecznie dochodzić od nieuprawnionego posiadacza służebności przesyłu naprawienia szkody z powodu obniżenia wartości tej nieruchomości, związanego z normalnym korzystaniem z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści takiej służebności (art. 224 § 2 oraz 225 k.c.). Wystarczające dla ochrony jego praw będzie żądanie ustanowienia przez sąd przymusowego prawa przesyłu, z możliwością domagania się przyznania odpowiedniego wynagrodzenia. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego wynagrodzenie za ustanowienie służebności powinno równoważyć wszelki uszczerbek związany z trwałym obciążeniem nieruchomości.


Radca prawny Piotr Bliźniak
LEX GEMINI Kancelaria Radcy Prawnego Żary 
www.lexgemini.pl 

Radca prawny prowadzący własną Kancelarię Radcy Prawnego w Żarach. Radca prawny traktuje klientów z miasta Żary priorytetowo zapewniając nawyższą jakość usług za rozsądną cenę. Prawnik w Żarach profesionalnie doradzi w kwestiach prawnych, a także zapewni kompetentne zastępstwo przed sądem lub organem państwowym czy samorzadowym. Dobry prawnik- Żary i jego mieszkańcy potrzebują fachowej pomocy prawnej pozwalającej zabezpieczyć swoje interesy. Dobry i tani prawnik w Żarach ma swoje biuro przy ul. Okrzei 9, Żary, w budynku przychodni Medyk, nieopodal firmy Rolmasz.. Obsługuje m.in. z nowoczesną formą zajmującą się aranżacja wnętrz i projektowanie  wnętrz przez profesjonalnych architektów we Wrocławiu i Zielonej Górze RT Studio Projektowe.

BIG - co zrobić z wpisem

Niezasadny wpis danych do KRD - sposoby na odwrócenie negatywnych skutków

I.                    KRD

Popularnie określane przez przedsiębiorców KRD to w rzeczywistości Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej SA. Jest to podmiot prywatny, niezwiązany z administracją rządową, który jako jeden z pierwszych na krajowym rynku stworzył ogólnopolski system wymiany informacji gospodarczych, łączący wszystkie gałęzie gospodarki pod postacią biura informacji gospodarczej.     

Przedmiotem działalności KRD jest przyjmowanie, przechowywanie oraz udostępnianie informacji i danych gospodarczych. W głównej mierze są to dane dotyczące zadłużenia podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Na podstawie wniosku wierzyciel, dłużnik wpisywany jest do internetowej bazy danych, co ma taki skutek że dłużnicy notowani w Krajowym Rejestrze Długów przestają być anonimowi i tracą wiarygodność w kontaktach handlowych. Tym samym niezaspokojeni wierzyciele wywierają wpływ na swoich dłużników, często uniemożliwiając im nawiązywanie dalszych umów gospodarczych, poprzez wykazanie ich zaległości w spłacaniu zobowiązań.

KRD działa pod nadzorem Ministerstwa Gospodarki na podstawie ustawy z dnia 9 kwietnia  2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz. U. Nr 81, poz. 530). Ustawa określa najistotniejsze kwestie związane z tworzeniem i działaniem biura informacji gospodarczej oraz z ujawnianiem, przechowywaniem, aktualizacją i usuwaniem informacji gospodarczych. Ustawa w przepisie art. 11 nakazuje podmiotowi prowadzącemu biuro informacji gospodarczej (BIG) uchwalenie regulaminu precyzującego m.in. rozwiązania organizacyjne, sposoby zabezpieczania danych, sposoby realizacji dostępu do danych oraz formy ujawniania informacji gospodarczych.

Regulamin Zarządzania Danymi Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej S.A. stanowi Załącznik Nr 1 do uchwały Nr 3/2010 Zarządu Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej S.A. z dnia 31 sierpnia 2010 r.

Wspomniane dwa akty prawne są podstawą zarówno działalności jak i podstawą do umieszczania danych gospodarczych w bazie danych, do której dostęp uzyskać może za pośrednictwem Internetu każdy klient KRD. Ustawa oraz regulamin wskazują ponadto precyzyjnie przesłanki, które należy spełnić, aby umieścić w rejestrze informacje o zadłużeniu i w nich należy poszukiwać skutecznych sposobów usunięcia obciążającego dłużnika wpisu.

II.            Wpis i jego usunięcie

A.

Przepisy art. 15 i art. 16 ustawy wskazują jakie okoliczności muszą zajść, aby wierzyciel mógł dokonać wpisu informacji gospodarczych dotyczących dłużnika do rejestru.

W przypadku, gdy dłużnik jest konsumentem ziścić muszą się łącznie następujące przesłanki: zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika będącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 200 złotych oraz są one wymagalne od co najmniej 60 dni, upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi będącemu konsumentem do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika będącego konsumentem, a jeżeli nie wskazał takiego adresu - na adres miejsca zamieszkania, wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.

Wierzyciel może przekazać do biura informacje gospodarcze o zobowiązaniu dłużnika niebędącego konsumentem wyłącznie wówczas, gdy są spełnione łącznie następujące warunki:

zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, w szczególności z tytułu umowy związanej z wykonywaniem działalności gospodarczej, łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika niebędącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 500 złotych oraz są one wymagalne od co najmniej 60 dni oraz upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi niebędącemu konsumentem do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika niebędącego konsumentem, a jeżeli nie wskazał takiego adresu - na adres siedziby dłużnika lub miejsca wykonywania działalności gospodarczej, wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.

B.

W razie zaistnienia powyższych okoliczności i dopełniania wymogów formalnych przez wierzyciela dłużnik nie może skutecznie domaga się wstrzymania lub usunięcia ujawnionych informacji gospodarczych – o ile są one zgodne z rzeczywistością.

Ustawowymi podstawami do usunięcia niezasadnego wpisu do KRS są przepisy art. 29-31 ustawy oraz § 10 regulaminu.

Biorąc pod uwagę przepis art. 29 ustawy w razie

a) częściowego lub całkowitego wykonania zobowiązania albo jego wygaśnięcia,

b) powzięcia przez wierzyciela, wiadomości o odzyskaniu przez osobę uprawnioną utraconego dokumentu, którym posłużyła się osoba nieuprawniona, 

c) powzięcia wiarygodnej informacji, że przekazane informacje gospodarcze są nieprawdziwe,  oraz

d) powzięcia wiarygodnej informacji o zmianie innych informacji gospodarczych przekazanych przez wierzyciela do biura,

wierzyciel jest obowiązany niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia powzięcia tych informacji, wystąpić do biura, któremu przekazał dane o zobowiązaniu lub o posłużeniu się cudzym dokumentem, z żądaniem aktualizacji informacji gospodarczych, przekazując do biura aktualne dane. Co więcej w przypadku stwierdzenia faktu nieistnienia zobowiązania wierzyciel jest obowiązany niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia powzięcia tej informacji, wystąpić do biura, któremu przekazał dane o zobowiązaniu, z żądaniem usunięcia informacji gospodarczych dotyczących tego zobowiązania.

Sankcję za niewywiązywanie się z tego obowiązku zawiera przepis art. 47, który stanowi, iż kto, będąc wierzycielem, w przypadku całkowitego wykonania zobowiązania albo jego wygaśnięcia, lub stwierdzenia faktu nieistnienia zobowiązania, niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni, nie zażądał aktualizacji informacji od biura, któremu przekazał dane o zobowiązaniu lub o posłużeniu się cudzym dokumentem, podlega grzywnie do 30.000 złotych.

Wynika z tego, iż to wierzyciel ma obowiązek żądania aktualizacji danych, a dłużnikowi nie przysługuje bezpośrednio uprawnienie do domagania się zaktualizowania dotyczącego go wpisu. Dłużnik może domagać się tego pośrednio, bowiem zgodnie z art. 30 ustawy na wniosek dłużnika wierzyciel, który przekazał informacje gospodarcze do biura, jest obowiązany do ich uzupełnienia, uaktualnienia, sprostowania lub usunięcia, jeżeli są one niekompletne, nieaktualne, nieprawdziwe lub zostały udostępnione lub są przechowywane z naruszeniem ustawy. Zgodnie z tym zapisem swoimi działaniami dłużnik może motywować wierzyciela, aby ten usunął niezgodnie z rzeczywistością informacje.

Pewną ochronę dłużnika gwarantuje przepis art. 30 ustawy, który nakazuje KRD usunięcie  informacji gospodarczych m. in.:

a) na wniosek wierzyciela, nie później niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku;

b) na podstawie uzasadnionej informacji o nieistnieniu zobowiązania;

c) na podstawie uzasadnionej informacji o wygaśnięciu zobowiązania, jeżeli dane dotyczą dłużnika będącego konsumentem;

d) po upływie 3 lat od ich ostatniej aktualizacji, nie później niż po upływie 10 lat od dnia ich przekazania przez wierzyciela.

Niezasadne dane zostaną zatem usunięte na podstawie powzięcia uzasadnionej informacji o nieistnieniu lub wygaśnięciu zobowiązania. Nic nie stoi na przeszkodzie by taką informacje przedstawił sam dłużnik, wykazując spłatę zobowiązania lub udowadniając, iż nigdy ono nie powstało. Jest to zatem kolejna z możliwości domagania się usunięcia wpisu z rejestru, lecz należy pamiętać, iż zależeć to będzie od uznania biura informacji (KRD), które musi stwierdzić, iż przedstawione dowody dostatecznie uzasadniają usunięcie obciążającego wpisu. Odmowa usunięcia lub brak powzięcia jakichkolwiek działań dotyczących wpisu nie będzie mogła być przez dłużnika w żaden sposób zaskarżana.

Poza powyżej omówionymi sposobami istnieje możliwość sądowego dochodzenia swoich praw. Zgodnie z wspomnianym wcześniej art. 29 ustawy dłużnik w terminie 14 dni od zaistnienia wskazanych w przepisie okoliczności zgłosić musi żądanie aktualizacji lub usunięcia wpisu  – który w oparciu o § 10 regulaminu KRD usuwa na wniosek wierzyciela, nie później niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. Po upływie tego terminu istnieje możliwość wystąpienia do sądu do złożenia, zgodnie z art. 64 Kodeksu cywilnego zastępczego oświadczenia woli, co ma taki skutek, iż prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. Tym samym wyrok sądu wywrze ten sam skutek, co wniosek wierzyciela o aktualizację lub usunięcie informacji gospodarczych.

Podsumowując dłużnik, którego reputacja jest naruszona przez niezasadny wpis do Krajowego Rejestru Długów ma możliwość:

a)      zwrócenia się z wnioskiem do wierzyciela o aktualizację lub usunięcie informacji gospodarczej,

b)      przedstawienia KRD uzasadnionej informacji o niezasadności wpisu lub,

c)       wystąpienia na drogę sądową o wydanie zastępczego oświadczenia woli.

Radca prawny Piotr Bliźniak
LEX GEMINI Kancelaria Radcy Prawnego Żary 
www.lexgemini.pl


Radca prawny prowadzący własną Kancelarię Radcy Prawnego w Żarach. Radca prawny traktuje klientów z miasta Żary priorytetowo zapewniając nawyższą jakość usług za rozsądną cenę. Prawnik w Żarach profesionalnie doradzi w kwestiach prawnych, a także zapewni kompetentne zastępstwo przed sądem lub organem państwowym czy samorzadowym. Dobry prawnik- Żary i jego mieszkańcy potrzebują fachowej pomocy prawnej pozwalającej zabezpieczyć swoje interesy. Dobry i tani prawnik w Żarach ma swoje biuro przy ul. Okrzei 9, Żary, w budynku przychodni Medyk, nieopodal firmy Rolmasz.. Obsługuje m.in. z nowoczesną formą zajmującą się aranżacja wnętrz i projektowanie  wnętrz przez profesjonalnych architektów we Wrocławiu i Zielonej Górze RT Studio Projektowe.

Ustanie zdolności prawnej

Ustanie zdolności prawnej

Kresem zdolności prawnej osoby ludzkiej jest niewątpliwie jej śmierć. Zmarły nie może być podmiotem jakichkolwiek praw i obowiązków o charakterze cywilnoprawnym, co nie stoi w sprzeczności z regulacjami, które chroniąc pamięć o zmarłym - dla wykorzystania po śmierci niektórych jego dóbr, które przysługiwały mu za życia - wymagają zgody osób bliskich. Nie jest sporne w doktrynie, że dla ustalenia momentu zgonu praktyczne zastosowanie znajdą rozwiązania stosowane w medycynie. Zgodnie z ustawą z dnia 01.07.2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów momentem tym jest śmierć mózgowa, czyli „trwałe i nieodwracalne ustanie czynności mózgu”. Zgon i jego przyczynę stwierdza się co do zasady w kracie zgonu, do której wystawienia uprawnieni są, w zależności od sytuacji, lekarz, felczer, a nawet pielęgniarka lub położna wiejska. Jest on podstawą do urzędowego stwierdzenia śmierci, który zawiera akt zgonu, będący aktem stanu cywilnego (art. 66 PASC). W nim prócz oznaczeń identyfikacyjnych podaje się datę, godzinę oraz miejsce zgonu, może być to istotne w przypadku prowadzonych postępowań sądowych np. w sprawie karnej lub spadkowej.

Ustanie zdolności prawnej wiąże się również ze szczególnymi orzeczeniami sądowymi: o stwierdzeniu zgonu oraz o uznaniu za zmarłego – sądem właściwym w obu przypadkach jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania zaginionego (art. 526 KPC). Stwierdzenie zgonu następuje na wniosek, który może zostać złożony w każdym czasie (art. 536 KPC), w postępowaniu nieprocesowym. Wniosek o uznanie za zmarłego można zgłosić nie wcześniej niż na rok przed końcem terminu, po upływie którego zaginiony może być uznany za zmarłego (art. 528 KPC); postępowanie również toczy się w trybie nieprocesowym. Stwierdzenie zgonu regulowane jest przepisami prawa cywilnego procesowego - przepis art. 535 KPC stanowi, że do sądowego stwierdzenia zgonu dochodzi, gdy mimo niesporządzenia aktu zgonu śmierć osoby jest niewątpliwa. Wystarczy iż niewątpliwość wynika z ogółu okoliczności konkretnego przypadku,¹ dostateczny jest również wysoki stopień domniemania śmierci, czyniący ją w świetle ustalonych faktów niewątpliwą.² Moment śmierci powinien być w postanowieniu o stwierdzeniu zgonu oznaczony ściśle przez podanie dnia i godziny zgonu. Wobec niemożliwości takiego ustalenia należy przyjąć chwilę najbardziej prawdopodobną.³ Postanowienie sądu o stwierdzeniu zgonu ma charakter deklaratoryjny.

Uznanie za zmarłego jest natomiast regulacją prawa materialnego. Przepis art. 29 KC stanowi, że zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć⁴ od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył. Pojęcie zaginionego nie zostało sprecyzowane przez ustawodawcę, lecz w doktrynie nie budzi wątpliwości, że chodzi o osobę, co do której nie wiadomo na pewno czy nadal żyje czy też już zmarła. Chodzi tu o brak informacji w tym zakresie dostępnych dla sądu prowadzącego postępowanie w sprawie uznania za zmarłego. W przepisie tym znajduje się konstrukcja tzw. zaginięcia prostego – któremu nie towarzyszy żadne zdarzenie szczególne powiększające ryzyko zaistnienia śmierci, w przeciwieństwie do treści art. 30 KC przewidującego przypadki zaginięcia kwalifikowanego, podczas katastrofy morskiej lub powietrznej, w przypadku niedotarcia statku lub okrętu do portu przeznaczenia oraz w sytuacji zaginięcia w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia.

Inną przesłanka uznania za zmarłego jest upływ czasu, za podstawowy przyjął ustawodawca termin dziesięcioletni. Skrócony został on w wypadku przekroczenia przez zaginionego wieku siedemdziesięciu lat do terminu pięcioletniego, a wydłużony w stosunku do ludzi młodych, albowiem uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy.

Konsekwencje uznania za zmarłego zawiera przepis art. 31 § 1 KC, gdzie domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego. Jest to domniemanie nieusuwalne, które nie może być obalone dowodem przeciwnym, a jedynie przez uchylenie orzeczenia o uznaniu za zmarłego, które ma charakter konstytutywny. Brak uznania za zmarłego w trybie przepisów art. 29-32 KC stanowi z kolei zasadę domniemania życia osoby zaginionej.⁵ Norma zawarta w art. 31 § 1 KC znajdzie zastosowanie najczęściej w przypadkach zaginięcia kwalifikowanego, albowiem wtedy istnieją realne szanse na określenie czasu zdarzenia powodującego śmierć. Dla przypadków zaginięcia prostego właściwa będzie przeważnie treść przepisu art. 31 § 2, gdzie jako chwile domniemanej śmierci zaginionego oznacza się chwilę, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych – pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe. Natomiast jeżeli, zgodnie z przepisem art. 32 KC kilka osób utraciło życie jednocześnie, podczas grożącego im wspólnie niebezpieczeństwa, domniemywa się, że zmarły jednocześnie. Zwalnia to od ustalania kolejności zgonów wszystkich osób, a w aktach zgonu powinien być on określony identyczną datą i godziną. Przeważające jest przekonanie, że w przepisie zastosowanie znalazło domniemanie wzruszalne, podejmowane najczęściej w celu ustalenia kolejności dziedziczenia. Orzeczenie o uznaniu za zmarłego mimo swego konstytutywnego charakteru działa wstecz (ex tunc), od chwili określonej w nim jako chwila śmierci osoby uznanej za zmarłą.

Radca prawny Piotr Bliźniak
LEX GEMINI Kancelaria Radcy Prawnego Żary 
www.lexgemini.pl

1Postanowienie SN z dnia 30.11.1973 r., III CRN 277/73, OSN 1974, nr 10, poz. 173.

2Orzeczenie SN z dnia 07.02.1948 r., C I 2317/47, OSN 1949, nr 1, poz. 13.

3Orzeczenie SN z dnia 25.02.1948 r., ToC 27/47, PN 1948, nr 9-10, s. 298.

4Termin ten obliczany jest z zastosowaniem ogólnych reguł tzn. art 112 KC, który stanowi, że termin oznaczony w latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca.

5Wyrok SN z dnia 24.01.2001 r., II UKN 195/00, OSNP 2002, nr 18, poz. 442.

Radca prawny prowadzący własną Kancelarię Radcy Prawnego w Żarach. Radca prawny traktuje klientów z miasta Żary priorytetowo zapewniając nawyższą jakość usług za rozsądną cenę. Prawnik w Żarach profesionalnie doradzi w kwestiach prawnych, a także zapewni kompetentne zastępstwo przed sądem lub organem państwowym czy samorzadowym. Dobry prawnik- Żary i jego mieszkańcy potrzebują fachowej pomocy prawnej pozwalającej zabezpieczyć swoje interesy. Dobry i tani prawnik w Żarach ma swoje biuro przy ul. Okrzei 9, Żary, w budynku przychodni Medyk, nieopodal firmy Rolmasz.. Obsługuje m.in. z nowoczesną formą zajmującą się aranżacja wnętrz i projektowanie  wnętrz przez profesjonalnych architektów we Wrocławiu i Zielonej Górze RT Studio Projektowe.

Służebność w polskim kodeksie cywilnym

Służebność jest to w swej istocie prawo na rzeczy cudzej. Sprowadza się do obciążenia nieruchomości w celu zwiększenia użyteczności innej nieruchomości lub do zaspokojenia określonych potrzeb oznaczonej osoby fizycznej. Służebność polega na posiadaniu uprawnień w stosunku do rzeczy cudzej, przysługujących w zwykłych warunkach właścicielowi.¹ W systemie prawa cywilnego służebności mieszczą się w grupie ograniczonych praw rzeczowych. Ustawodawca w Księdze drugiej, Dziale III Kodeksu Cywilnego rozróżnia służebności gruntowe przysługujące każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości władnącej, służebności osobiste przysługujące osobie fizycznej oraz służebność przesyłu, którą można ustanowić na rzecz przedsiębiorcy w zakresie korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49§1 KC.

Ustawodawca posługuje się pojęciem służebności w liczbie mnogiej, co wskazuje na mnogość postaci i różnorodność treści.² Przedmiotem służebności mogą być tylko i wyłącznie nieruchomości. Nie ulega wątpliwości, że chodzi tu o wszystkie, ogólnie akceptowane, jej typy tzn. nieruchomości gruntowe, budynkowe oraz lokalowe.³ Podmiotem uprawnień może natomiast być albo każdorazowy właściciel innej nieruchomości, albo oznaczona osoba fizyczna⁴ albo przedsiębiorca, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49§1 KC. Odnośnie służebności gruntowej ustawa wyróżnia trzy grupy uprawnień z niej wynikających. Pierwszą z nich jest możliwość korzystania w ograniczonym zakresie z nieruchomości obciążonej omawianym ograniczonym prawem rzeczowym, drugą ograniczenie w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, trzecią natomiast zakaz wykonywania przysługujących mu względem nieruchomości władnącej uprawnień. Również służebności osobiste występują w różnej postaci. Ustawodawca postanowił bowiem tutaj, stosując odesłanie, że nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej. Służebność przesyłu natomiast sprowadza się do możliwości korzystania z obciążonej nieruchomości w zakresie zgodnym z przeznaczeniem urządzeń przesyłowych na niej się znajdujących.

Zróżnicowana treść uwypukla odmienność służebności od innych ograniczonych praw rzeczowych, choć najbardziej znamienna w tym kontekście jest ich odrębna funkcja jaką jest rola służebna. Służebność gruntowa ma, na bazie przepisów ustawy, na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej części. Zatem zaspokaja potrzeby związane z indywidualną własnością nieruchomości spełniając funkcję gospodarczą podniesienia jej wartości eksploatacyjnej. Natomiast służebności osobiste zmierzają do zaspokojenia potrzeb oznaczonej osoby fizycznej, a przez to spełniają najczęściej funkcję alimentacyjną (np. Służebność mieszkania).⁵ Gospodarcza jest natomiast natura służebności przesyłu co ewidentnie wynika z faktu, iż ustanowiona może być ona na rzecz wyłącznie przedsiębiorcy.⁶

Wracając do kwestii podmiotowej, służebności gruntowe obciążają oznaczoną nieruchomość bez względu na późniejsze zmiany własnościowe. Są więc skuteczne wobec każdoczesnego właściciela nieruchomości obciążonej. Z drugiej strony, co równie ważne, przysługują każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości władnącej. Odmiennie natomiast rysuje się sytuacja w przypadku służebności osobistej, bowiem prawo to przysługuje oznaczonej osobie fizycznej. Z tej przyczyny jest ona zbywalna i wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego. Należy pamiętać jednak, że jest ona skuteczna wobec każdoczesnego właściciela nieruchomości obciążonej. ⁷ W związku z tym, że służebność przesyłu jest jednym z elementów przedsiębiorstwa i przechodzi na nabywcę przedsiębiorstwa, w braku odmiennych postanowień umownych lub przepisów szczególnych, można stwierdzić, że prawo to przysługuje każdoczesnemu właścicielowi przedsiębiorstwa, pod warunkiem, że jest on jednak przedsiębiorcą w rozumieniu art. 43¹.⁸

Na koniec ogólnych rozważań wspomnieć warto o doktrynalnym podziale służebności na czynne (pozytywne), do których zalicza się te wszystkie służebności, które polegają na działaniu w stosunku do cudzej nieruchomości oraz bierne (negatywne), które sprowadzają się do zobowiązania właściciela nieruchomości obciążonej do zaniechania określonych czynności.⁹

radca prawny Piotr Bliźniak
LEX GEMINI Kancelaria Radcy Prawnego Żary
www.lexgemini.pl

1B. Bladowski A. Gola, Służebności gruntowe i osobiste, Warszawa 1988, s.3.

2E. Gniewek, Prawo Rzeczowe, Warszawa 2008, s. 203.

3E. Gniewek, System Prawa Prywatnego tom 4 Prawo Rzeczowe (red. E. Gniewek), Warszawa 2007 s. 445.

4B. Bladowski A. Gola, op. cit., s. 4.

5Ibidem, s. 4.

6K. A. Dadańska, Kodeks Cywilny Komentarz tom 2 Własność i inne prawa rzeczowe (red. A. Kidyba), Warszawa 2009, s. 296.

7E. Gniewek, System..., s.443.

8K.A. Dadańska, op. cit., s. 309.

9B. Bladowski A. Gola, op. cit., s5.

Radca prawny prowadzący własną Kancelarię Radcy Prawnego w Żarach. Radca prawny traktuje klientów z miasta Żary priorytetowo zapewniając nawyższą jakość usług za rozsądną cenę. Prawnik w Żarach profesionalnie doradzi w kwestiach prawnych, a także zapewni kompetentne zastępstwo przed sądem lub organem państwowym czy samorzadowym. Dobry prawnik- Żary i jego mieszkańcy potrzebują fachowej pomocy prawnej pozwalającej zabezpieczyć swoje interesy. Dobry i tani prawnik w Żarach ma swoje biuro przy ul. Okrzei 9, Żary, w budynku przychodni Medyk, nieopodal firmy Rolmasz.. Obsługuje m.in. z nowoczesną formą zajmującą się aranżacja wnętrz i projektowanie  wnętrz przez profesjonalnych architektów we Wrocławiu i Zielonej Górze RT Studio Projektowe.