poniedziałek, 14 maja 2012

Urządzenia przesyłowe a odszkodowanie

Właścicielowi nieruchomości nie przysługuje roszczenie o naprawienie szkody z powodu obniżenia wartości gruntu przez stojące tam urządzenia przesyłowe.

Transformacja ustrojowa z początków lat dziewięćdziesiątych restytuowała prawo własności w pełnej jego postaci, przywracając właścicielom prawo do swobodnego korzystania ze swojej własności. Szczególna ochrona przyznana została właścicielom nieruchomości i zgodnie z art. 140 Kodeksu cywilnego w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społecznogospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą. Przyznane zostało skuteczne wobec wszystkich (erga omnes) prawo podmiotowe do korzystania, czerpania pożytków oraz rozporządzania nieruchomością. Przepisy prawa wskazały przestrzenny zakres obowiązywania prawa własności, zgodnie bowiem z art. 143 k.c. własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią. Oznacza to, że właściciel może rozciągać swoje władztwo nad nieruchomością w wymiarze pionowym tzn., że ochrona własności przysługuje również przestrzeni powietrznej zlokalizowanej bezpośrednio nad gruntem. Ma to szczególne znaczenie wobec ciągłego wzrostu zapotrzebowania na elektryczność i inne media i związane z tym nowopowstające urządzenia przesyłowe, często naruszające granice nieruchomości właścicieli.
W związku z prawem własności ustanowiono szereg instytucji umożliwiających ochronę praw z nim związanych. Właściciel jest między innymi uprawniony do żądania od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Ponadto przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. Przepisy kodeksu cywilnego umożliwiają również dochodzenie wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości, jeśli ten kto narusza własność wykonując uprawnienia przysługujące właścicielowi, zostanie o tym fakcie poinformowany lub działa w złej wierze czyli ze świadomością naruszania praw właściciela. Do tej pory nie budziło wątpliwości właściciel jest uprawniony na podstawie art. 224 § 2 w zw. z art. 230 i art. 252 k.c. dochodzić roszczenia odszkodowawczego za pogorszenie rzeczy, którego wysokość odpowiada utracie wartości rynkowej nieruchomości w związku z naruszeniem prawa własności.  
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1969 r., II CR 13/69 (LEX nr 6463), jednym z roszczeń właściciela przewidzianych w art. 224 § 2 i 225 k.c. jest roszczenie o naprawienie szkody za pogorszenie rzeczy. Występuje ono wtedy, gdy działania lub zaniechania posiadacza prowadzą do obniżenia wartości użytkowej lub ekonomicznej rzeczy.


Zapatrywania w tej kwestii zostały w dużej mierze zmodyfikowane przez służebność przesyłu – instytucję prawną wprowadzoną do Kodeksu cywilnego w dniu 3 sierpnia 2008. Zgodnie z tą regulacją nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 tj. linie przesyłowe dostarczające energię, wodę itp., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. W związku ze służebnością właściciel nieruchomości żądać może odpowiedniego wynagrodzenia.
Z poczynionych w uchwale Sądu Najwyższego z 8 września 2011 r., sygn. akt III CZP 43/11  uwag można już wywieść wniosek, że uszczerbek właściciela związany z pogorszeniem nieruchomości tylko w następstwie zbudowania na niej i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych - zgodnie z wolą ustawodawcy – jest rekompensowany świadczeniem, jakie może on uzyskać za obciążenie jego prawa służebnością przesyłu. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności (art. 3052 k.c.) powinno równoważyć wszelki uszczerbek związany z trwałym obciążeniem nieruchomości
Powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 8 września 1988 r., III CZP 76/88 (OSNC 1989, nr 11, poz. 182) oraz na podniesione w literaturze głosy, szkoda w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości występuje wtedy, gdy tego rodzaju „obniżka” ma charakter trwały i nieodwracalny. Zatem dla rozstrzygnięcia przedstawionego we wstępie zagadnienia znaczenie miała odpowiedź na pytanie, czy gdy żądanie odszkodowania dotyczy uszczerbku powstałego w następstwie zbudowania oraz eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych, można przyjąć, że ma on charakter trwały i nieodwracalny. Za negatywną odpowiedzią przemawia unormowanie zawarte w art. 3052 § 2 k.c., który uprawnia właściciela do wystąpienia z roszczeniem o ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem. Ze względu na wagę roszczenia określonego w tym przepisie, zapewniającego uporządkowanie stanu prawnego nieruchomości, uzasadniony jest wniosek, że należy dać mu pierwszeństwo przed roszczeniem odszkodowawczym z tytułu pogorszenia rzeczy w wyniku zbudowania i normalnej eksploatacji urządzeń przesyłowych.
Nic nie stoi natomiast na przeszkodzie, aby dochodzić naprawienia szkody z powodu pogorszenia rzeczy związanego z nieprawidłowym korzystaniem z niej (np. w wyniku wycieku z nieszczelnego ropociągu doszło do skażenia nieruchomości albo wskutek pożaru wywołanego awarią instalacji elektrycznej zniszczeniu uległy części składowe gruntu: budynek, roślinność itp.). Omawiane roszczenie jest jednym z roszczeń uzupełniających, a zatem pierwszeństwo mają roszczenia, których realizacja prowadzi do powstania prawa skutecznego erga omnes.
Z tych względów właściciel nieruchomości nie może skutecznie dochodzić od nieuprawnionego posiadacza służebności przesyłu naprawienia szkody z powodu obniżenia wartości tej nieruchomości, związanego z normalnym korzystaniem z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści takiej służebności (art. 224 § 2 oraz 225 k.c.). Wystarczające dla ochrony jego praw będzie żądanie ustanowienia przez sąd przymusowego prawa przesyłu, z możliwością domagania się przyznania odpowiedniego wynagrodzenia. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego wynagrodzenie za ustanowienie służebności powinno równoważyć wszelki uszczerbek związany z trwałym obciążeniem nieruchomości.


Radca prawny Piotr Bliźniak
LEX GEMINI Kancelaria Radcy Prawnego Żary 
www.lexgemini.pl 

Radca prawny prowadzący własną Kancelarię Radcy Prawnego w Żarach. Radca prawny traktuje klientów z miasta Żary priorytetowo zapewniając nawyższą jakość usług za rozsądną cenę. Prawnik w Żarach profesionalnie doradzi w kwestiach prawnych, a także zapewni kompetentne zastępstwo przed sądem lub organem państwowym czy samorzadowym. Dobry prawnik- Żary i jego mieszkańcy potrzebują fachowej pomocy prawnej pozwalającej zabezpieczyć swoje interesy. Dobry i tani prawnik w Żarach ma swoje biuro przy ul. Okrzei 9, Żary, w budynku przychodni Medyk, nieopodal firmy Rolmasz.. Obsługuje m.in. z nowoczesną formą zajmującą się aranżacja wnętrz i projektowanie  wnętrz przez profesjonalnych architektów we Wrocławiu i Zielonej Górze RT Studio Projektowe.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz